Επικίνδυνοι φθαλικοί εστέρες σε παιχνίδια

Εισαγωγή

Οι φθαλικοί εστέρες είναι μια κατηγορία χημικών ουσιών με τοξική δράση στην αναπαραγωγική ικανότητα του ανθρώπου. Τα παιδιά, ως αναπτυσσόμενοι οργανισμοί, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις ουσίες που χαρακτηρίζονται ως τοξικές για την αναπαραγωγή. Μετά από ενδελεχείς μελέτες για εκτίμηση του κινδύνου από τη χρήση φθαλικών εστέρων αποδείχθηκε ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση προκαλεί προβλήματα ανάπτυξης και λειτουργίας των αναπαραγωγικών οργάνων και των νεφρών στα βρέφη. Οι εν λόγω ουσίες έχουν την ιδιότητα να μεταναστεύουν αργά από το κυρίως μέρος του πλαστικού προς την εξωτερική επιφάνεια, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο το προϊόν επικύνδινο καθ' όλη τη διάρκεια της χρήσης του.

Προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας των παιδιών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε νομοθετικούς περιορισμούς στη χρήση έξι φθαλικών εστέρων σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται όσο το δυνατόν περισσότερο η έκθεση των παιδιών στις επικίνδυνες αυτές ουσίες. Η κυριότερη πηγή έκθεσης είναι τα αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με το στόμα των παιδιών. Γι' αυτό οι περιορισμοί θέτουν ανώτατο όριο για την ποσοστιαία περιεκτικότητα σε κάθε έναν από τους έξι εστέρες στα παιχνιδια και τα είδη παιδικής φροντίδας που έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να τοποθετηθούν από τα παιδιά στο στόμα.

Χρήση φθαλικών εστέρων σε πλαστικά παιχνίδια

Οι φθαλικοί εστέρες χρησιμοποιούνται ευρέως στα πλαστικά είδη και ειδκότερα σε αυτά που είναι κατασκευασμένα απο το εκ φύσεως σκληρό πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), επειδή έχουν πλαστικοποιητικές ιδιότητες, δηλαδή μαλακώνουν τα σκληρά πλαστικά.

Εντοπισμός φθαλικών εστέρων

Οι φθαλικοί εστέρες δεν έχουν κάποια χαρακτηριστική ιδιότητα, όπως χρώμα ή χαρακτηριστική οσμή και συνεπώς ο εντοπισμός τους στα παιχνίδια και τα είδη παιδικής φροντίδας γίνεται μόνο μέσω χημικών αναλύσεων. Όμως, ο κατασκευαστής του παιχνιδιού θα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει και να ενημερώνει τους για την παρουσία ή την απουσία φθαλικών εστέρων στα προϊόντα του.

Εκτός από τα πλαστικά παιχνίδια, οι φθαλικοί εστέρες απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται και σε πλαστικά προϊόντα που προορίζονται ή χρησιμοποιούνται για τη φροντίδα των παιδιών. Χαρακτηρίζονται παραδείγματα τέτοιων προϊόντων που έχουν εντοπιστεί στην ευρωπαϊκή αγορά με υψηλή περιεκτικότητα σε φθαλικούς εστέρες είναι τα:

1. μαλακά πλαστικά μασητικά που τα παιδιά τοποθετούν στο στόμα κατά την περίοδο της οδοντοφυίας.
2. στρώματα από μαλακό πλαστικό που χρησιμοποιούνται για το άλλαγμα των βρεφών.
3. πλαστικά μαξιλαράκια που χρησιμοποιούνται από τις μητέρες κατά το θηλασμό.
4. πλαστικά σφουγγάρια και παιχνίδια για το μπάνιο.
5. πάρκα με πλαστικά μέρη κ.α.

Νομοθετικοί περιορισμοί

Στο παράρτημα XVII του ευρωπαϊκού κανονισμού μα αριθμό 1907/2006 για την καταχώρηση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH), αναφέρεται ότι η σύσταση των παιδικών παιχνιδιών στους έξι ακόλουθους φθαλικούς εστέρες δεν πρέπει να υπερβαίνει το όριο συγκέντρωσης του 0.1% κατά μάζα.

Ονομασίες, συντομογραφίες και χαρακτηριστικοί αριθμοί εστέρων - Περιορισμοί

• Φθαλικός δις (2-αιθυλεξύλ) εστέρας DEHP Αρ. CAS 117-81-7, Αρ. ΕΚ 204-211-0 Δεν χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή συστατικά παρασκευασμάτων, σε συγκεντρώσεις ανώτερες του 0.1% ανά μάζα του πλαστικοποιημένου υλικού σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας.
• Φθαλικός διβουτυλεστέρας DPB Αρ. CAS 84-74-2, Αρ. ΕΚ 201-557-4 Δεν χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή συστατικά παρασκευασμάτων, σε συγκεντρώσεις ανώτερες του 0.1% ανά μάζα του πλαστικοποιημένου υλικού σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας.
• Φθαλικός βενζυλοβουτυλεστέρας BBP Αρ. CAS 85-68-7, Αρ. ΕΚ 201-622-7 Δεν χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή συστατικά παρασκευασμάτων, σε συγκεντρώσεις ανώτερες του 0.1% ανά μάζα του πλαστικοποιημένου υλικού σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας.
• Φθαλικός δι-ισοεννεϋλεστέρας DINP Αρ. CAS 28553-12-0 και 68515-48-0, Αρ. ΕΚ 249-079-5 και 271-090-9 Δεν χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή ως συστατικά παρασκευασμάτων σε συγκετρώσεις ανώτερες του 0.1% ανά μάζα του πλαστικοποιημένου υλικού, σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν από τα παιδιά στο στόμα.
• Φθαλικός δι-ισοδεκυλεστέρας DIDP Αρ. CAS 26761-40-0 και 68515-49-0, Αρ. ΕΚ 247-977-977 και 271-091-4 Δεν χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή ως συστατικά παρασκευασμάτων σε συγκετρώσεις ανώτερες του 0.1% ανά μάζα του πλαστικοποιημένου υλικού, σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν από τα παιδιά στο στόμα.
• Φθαλικός διοκτυλεστέρας DNOP Αρ. CAS 117-84-0, Αρ. ΕΚ 204-214-7 Δεν χρησιμοποιούνται ως ουσίες ή ως συστατικά παρασκευασμάτων σε συγκετρώσεις ανώτερες του 0.1% ανά μάζα του πλαστικοποιημένου υλικού, σε παιχνίδια και είδη παιδικής φροντίδας τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν από τα παιδιά στο στόμα.

Τα παιχνίδια και τα είδη παιδικής φροντίδας που περιέχουν αυτούς τους φθαλικούς εστέρες σε συγκεντρώσεις ανώτερες του 0.1% κατά μάζα πλαστικοποιημένου υλικού δεν επιτρέπεται να διατίθενται στην αγορά.

Υποχρεώσεις εισαγωγέων και εμπόρων παιδικών παιχνιδιών

Οι εισαγωγείς και οι έμποροι λιανικής πώλησης παιχνιδιών πρέπει να βεβαιώνονται ότι τα παιχνίδια που εισάγουν και διαθέτουν στην αγορά δεν περιέχουν φθαλικούς εστέρες πέραν του επιτρεπτού από τη νομοθεσία ορίου. Αυτό μπορεί να διασφαλιστεί με τη:

• γραπτή διατύπωση του συγκεκριμένου όρου στην παραγγελία των παιχνιδιών.
• εξασφάλιση βεβαίωσης για τα συγκεκριμένα παιχνίδια (με αριθμούς αναφοράς τιμολογίου ή σειράς κατασκευαστή) από τον προμηθευτή ή τον κατασκευαστή τους.
• εξασφάλιση χημικής ανάλυσης από διαπιστεύμενο εργαστήριο με την οποία να βεβαιώνεται η απουσία φθαλικών εστέρων και στην οποία να αναφέρονται οι αριθμοί σειράς του κατασκευαστή.

Τα πιστοποιητικά που βεβαιώνουν τη συμμόρφωση των παιχνιδιών ως προς την περιεκτικότητα σε φθαλικούς εστέρες πρέπει να διατηρούνται στην κατοχή των εισαγωγέων/διανομέων/πωλητών και παρουσιάζονται για έλεγχο στους επιθεωρητές του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας όταν αυτά ζητηθούν.

Όλα τα επικίνδυνα παιχνίδια που εντοπίζονται με υψηλή περιεκτικότητα σε φθαλικούς εστέρες στην ευρωπαϊκή αγορά δημοσιεύονται στον εβδομαδιαίο κατάλογο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ταχείας Ανταλλαγής Πληροφοριών για μη Ασφαλή Προϊόντα πλην Τροφίμων (RAPEX). Επιπρόσθετα, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας δημοσιεύει σε εβδομαδιαίες ανακοινώσεις του οποιαδήποτε άλλα μη συμμορφούμενα παιχνίδια εντοπίζονται κατά τη διάρκεια επιθεωρήσεων που διεξάγονται συστηματικά στην κυπριακή αγορά για έλεγχο των παιχνιδιών σχετικά με επικίνδυνες χημικές ουσίες.

Τέλος, όλοι οι εμπλεκόμενοι προτρέπονται να ενημερώνονται περιοδικά για τα παιχνίδια και τα είδη παιδικής φροντίδας που δημοσιεύονται στον κατάλογο RAPEX και στις ανακοινώσεις του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας μέσα από τις ακόλουθες διευθύνσεις:

http://www.mlsi.gov.cy/dli (Ανακοινώσεις για χημικές ουσίες)
http://ec.europa.eu/consumers/dyna/rapex/rapex_archives_en.cfm